سرعت رشد تکنولوژی های جدید در حوزه های مختلف از جمله آموزش، آنقدر سرعت گرفته است که اگر بخواهیم پاسخ مشخصی به این سوال بدهیم، احتمالا نیاز باشد که هر هفته مقاله را به روز کنیم!

اما سوال مهم تر این است که آیا استفاده از آخرین تکنولوژی ها و روش های آموزشی همیشه میزان یادگیری را افزایش می دهد؟

پاسخ علمی به این سوال منفی است.

چرا؟

۱

بگذارید با یک مثال توضیح دهم:

مدتی بود دچار احساس خستگی و کسالت مداوم شده بودم و از طرفی زیرش موهایم زیاد شده بود. از انواع روش ها برای رفع خستگی ام استفاده کردم و چند نوع خوراکی و شامپو توصیه شده برای جلوگیری از زیرش موهایم را هم تست کردم ولی هیچکدام جوابگو نبودند.

بلاخره رفتم آزمایشی دادم و مشخص شد که همه زیر سر کمبود ویتامین D بوده است. دو سه روز بعد از مصرف قرص ویتامین D همه علائم از بین رفت.

پس ویتامین D تاثیر شگفت انگیزی در بهبود سلامت من داشت و کیفیت زندگیم را تحت تاثیر قرار داد،

ولی آیا لازم هست دائما از آن استفاده کنم؟ آیا ویتامین D مشکل کسالت همه را رفع می کند؟ آیا می توانم آن را به به هر کسی پیشنهاد دهم؟

مطمئنا خیر.

تکنولوژی ها و روش های آموزشی هم دقیقا مثل ویتامین دی هستند. هیچ تکنولوژی تا به حال اختراع نشده است که برای حل همه مشکلات آموزشی پاسخگو باشد و به شما قول می دهم که هیچ وقت هم اختراع نخواهد شد!

همانطور که هیچ قرصی نمی تواند همه بیماری ها را درمان کند، هیچ تکنولوژی هم نمی تواند همه چالش آموزشی را حل کندو یادگیری را در همه دوره های آموزشی بهبود ببخشد.

۲

شاید فکر کنید که این موضوع خیلی بدیهی است و کی چنین فکری می کند؟

ولی جالب است بدانید که بعد از این که تکنولوژی جدیدی ظهور می کند و موج آن جامعه را فرا می گیرد. نه تنها عموم مردم بلکه حتی خیلی از محققان هم چنان مست جذابیت های آن می شوند که این اصل صفر و یک نگاه نکردن به ابزارها را فراموش می کنند و موجی از تحقیقات جدید منتشر می شود که حاکی از تاثیر خارق العاده آن تکنولوژی است! نتیجه نود درصد این تحقیقات هم نشان می دهد که استفاده از آن تکنولوژی در آموزش تاثیر مثبت قابل توجهی داشته است.

اتفاقا این تحقیقات دروغ نمی گویند! بله درست است اما بُعد دیگر ماجرا این است که دلیل این بهبود یادگیری، جدید بودن و جذابیت آن تکنولوژی است، ولی این جذابیت بین ۶ تا ۸ هفته دوام دارد. اگر بخواهیم تاثیر واقعی آن ها را بسجنیم باید بعد از ۶ الی ۸ هفته تازه برویم سراغ جمع آوری داده ها.

مثلا اگر اولین بار است در یک کلاس از تکنولوژی واقعیت مجازی استفاده می کنید، طبیعی است در ۶ هفته اول یادگیرندگان ذوق فراوانی داشته باشند و این روی یادگیری آنها تاثیر مثبت بگذارد.

ولی اگر بخواهید انگیزه یادگیرندگان را بالا نگه دارید لازم است نیازهای آنها، موضوع آموزشی و اهداف دوره را مورد تحلیل قرار دهید و پس از این تحلیل و با توجه به شناخت پتانسیل های تکنولوژی های مختلف، سراغ استفاده از بهترین ابزار بروید.

۳

حتما به این فکر می کنید که چه پیچیده شد! حق با شماست، دنیای امروز دنیای پیچیدگی هاست، خصوصا موضوعاتی مثل آموزش که در آنها با انسان سروکار داریم، این پیچیدگی دو چندان می شود.

ما آدمها دارای انگیزه ها، علایق، دانسته ها و شرایط های متفاوتی هستیم و از طرفی هر دوره آموزشی با اهداف خاصی طراحی می شود. هرگز نمی توانیم ادعا کنیم که یک روش یا تکنولوژی می تواند برای همه یادگیرندگان و همه موضوعات آموزشی نتیجه مثبتی داشته باشد.

به این مثال توجه کنید:

ممکن است معلمی برای بازخورد گرفتن از یادگیری دانش آموزانش در کلاس از دو نشان ساده سبز و قرمز استفاده کند، به این شکل که بعد از تدریس هر بخش از آنها بخواهد اگر فکر می کنند موضوع را یاد گرفتند، نشان سبز را بالا بگیرند و اگر فکر می کنند متوجه موضوع نشده اند نشان قرمز را نشان دهند

و در کلاسی دیگر معلم با همین هدف از اپلیکیشنی اختصاصی استفاده کند و این خودسنجی را از طریق اپلیکیشن نصب شده روی تبلیت های دانش آموزان انجام می دهد.

در اینجا این که از این روش آموزشی در زمان مناسب استفاده شود، به امکانات و شرایط توجه شود و بعد از آن معلم چه اقداماتی انجام دهد، بسیار مهم تر از ابزاری است که استفاده می شود.

۴

پس مسیری که ما طی می کنیم این است که ابتدا مخاطب، هدف و موضوع آموزش را تحلیل می کنیم سپس به سراغ انتخاب ابزار و روش ها می رویم نه برعکس.

در این سایت درباره ابزارها و روش های مختلف آموزشی و شرایط استفاده از آنها بحث خواهد شد، زیرا بر این باورم که باید پتانسیل ها و ضعف های هر کدام از این ابزارها و روش ها را بشناسیم تا بتوانیم از آنها به بهترین شکل استفاده کنیم.

مراقب باشیم هرگز صرفا بخاطر جدید یا گران بودن یک تکنولوژی از آن انتظار گزافی نداشته باشیم.

برقرار باشید.